Droga do natury

Grypa (influenza) – wirusowe zakażenie układu oddechowego wywołane wirusem grypy. Grypa należy do chorób sezonowych, przybierających co jakiś czas charakter epidemiczny, a do jej infekcji zazwyczaj dochodzi drogą kropelkową. Do objawów grypy należą: gorączka, uczucie wyczerpania, suchy kaszel (w pierwszym etapie), ból głowy, dreszcze, bóle mięśni i stawów, a czasem także zaburzenia czynnościowe innych organów. Silniejsze objawy występują w przypadku koinfekcji bakteryjnymi patogenami układu oddechowego (infekcja mieszana). w takim przypadku pojawiający się nieżyt nosa może przejść w zapalenie zatok przynosowych. Czasem występuje również zapalenie oskrzeli, a w gorszych sytuacjach nadkażenie bakteryjne powoduje zapalenie płuc.

Wyróżniamy trzy rodzaje wirusów grypy: A, B i C. Spośród nich we wszystkich rodzajach występują szczepy wywołujące zakażenia u ludzi. Najważniejsze z nich należą do typu A: podtyp H1N1, H2N2 i H3N2. Nazwy pochodzą od białka tworzącego kapsyd – hemaglutyniny (H) i enzymu występującego na jego powierzchni – neuramidazy (N). Neuramidaza odpowiada za etap adsorpcji do receptorów błonowych komórek i dalszy etap fuzji wnikania wirusa grypy oraz opuszczenie powstałym wirionom komórek człowieka.

Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu inhibitorów neuramidazy (oseltamiwir, zanamiwir) oraz inhibitorów kanału jonowego – białka M2 (amantadyna, rymantadyna). Obecnie znanych jest mnóstwo ziół pomocnych w leczeniu grypy. Stosuje się leki ziołowe wykazujące działanie przeciwgorączkowe, immunomodulujące, napotne, moczopędne, wykrztuśne, wzmacniające organizm i odkażające. 

SUROWCE ZIELARSKIE

Działanie przeciwwirusowe wobec wirusa grypy: liść – Czystek szary (Cistus incanus L.), liść (napar) i olejek (inhalacja) – Drzewo herbaciane (Melaleuca alternifolia), ziele (suchy ekstrakt, wyciągi alkoholowe) – Dziewanna drobnokwiatowa (Verbascum thapsus), korzeń – Eleuterokok kolczasty (Eleutherococcus senticosus), owoc (ekstrakt suchy sporządzony z użyciem rozpuszczalników organicznych i intrakt) – Forsycja zwisła (Forythia suspensa), ziele (suchy ekstrakt po odparowaniu butanolu) – Goździk pyszny (Dianthus superbus), ziele – Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea), kora (suchy ekstrakt po odparowaniu etanolu) – Oczar wirginijski (Hamamelis Virginiana), ziele (suchy ekstrakt, wodne wyciągi) – Paczulka wonna (Pogostemon Cablin), korzeń (nalewka, intrakt) – Piwonia chińska (Paeonia lactiflora)

Zioła pomocne w leczeniu grypy: owoc – Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris), kwiat – Bez czarny (Sambucus nigra), ziele – Fiołek trójbarwny (Viola tricolor), kwiatostan – Lipa drobnolistna (Tilia cordata), owoc – Malina właściwa (Rubus idaeus), ziele – Ogórecznik lekarski (Borago officinalis), owoc – Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides), owoc – Róża dzika (Rosa canina), kwiat – Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus), pączki – Topola czarna (Populus nigra), kwiat – Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria), kora – Wierzba biała (salix alba)

Działanie przeciwgorączkowe: kwiat – Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus), pączki – Topola czarna (Populus nigra), kora – Wierzba biała (salix alba)

Inne surowce o działaniu przeciwgorączkowym patrz → GORĄCZKA

Szczegółowy opis surowców

• Goździk pyszny: ekstrakt suchy z ziela (głównie butanolowy) wykazuje wartość IC50 w stosunku do wirusów grypy A i B równą 4,97 i 3,90 μg/ml.⁴
• Forsycja zwisła: zawarty w jej owocach glukozyd lignanowy filiryna wykazuje silnie właściwości przeciwwirusowe w stosunku do wirusa grypy typu A (trzy szczepy H1N1 i dwa szczepy podtypu H3N2) oraz do badanego podtypu w obrębie wirusa grypy typu A. W różnych instytucjach badawczych zaobserwowano stężenie hamujące 50% aktywność biologiczną (IC50) 6 wirusów grypy w zakresie: 5,74 – 27,59 μg/ml.⁵
• Piwonia chińska: frakcja organiczna ekstraktu etanolowego z korzenia wykazuje aktywność przeciwwirusową w stosunku do wirusa grypy o podtypie H1N1 (szczep A/WSN/33). Wartość IC50 wyniosła 16 ± 5 μg/ml. Hamuje również aktywność szczepów opornych na oseltamiwir. Aktywność przeciwwirusowa występuje na etapie adsorpcji, fuzji z błoną komórkową, syntezy wirusowego RNA i jego białek. Dawka 200 mg ekstraktu /kg m.c./dzień jest wystarczająca, aby zahamować infekcję grypy u zwierząt.⁶
• Paczulka wonna: w badaniach naukowych wykazano, że frakcja polfenolowa ekstraktu wodnego z ziela wykazuje selektywne właściwości hamujące aktywność neuramidazy (białko N). Wartosci IC50 badanych związków mieściły się w zakresie: 2,12 – 3,87 μmol/ml. Za właściwości przeciwwirusowe odpowiadają m.in. nowo odkryte oktaketydy, a także glikozydy fenyloetanoidowe i monoterpenowe.⁷
• Oczar wirginijski: suchy ekstrakt z kory (po odparowaniu etanolu) wykazuje działanie przeciwwirusowe w stosunku do wirusa grypy typu A (podtypy: H1N1, H3N2 i H7N9) poprzez blokadę etapu adsorpcji wirusa grypy z kwasem sialowym na powierzchni błony komórkowej i działalności neuramidazy (udział wysokocząsteczkowych tanin i kwasu taninowego).⁸
• Drzewo herbaciane: zawarte w olejku herbacianym: terpinen-4-ol, α-terpinolen i α-terpineol hamują replikację wirusa grypy typu A – podtyp H1N1.⁹
• Dziewanna drobnokwiatowa: w badaniach naukowych potwierdzono znaczące działanie antywirusowe suchego ekstraktu z ziela dziewanny (po ekstrakcji z użyciem metanolu) wobec wirusa grypy typu A (IC50 <6,25 μg/ml).¹⁰

LEKI ZIOŁOWE

• Odwar z owoców berberysu: 1 łyżkę rozdrobnionych owoców berberysu należy zalać szklanką gorącej wody i gotować 3 minuty pod przykryciem na małym ogniu. Następnie całość należy odstawić na 15 minut (odwar można przecedzić). Natomiast pić go należy po 1/4 – 1/2 szklanki 3 razy dziennie po jedzeniu. Ma on właściwości witaminizujące, lekko moczopędne i przeciwgorączkowe.
• Odwar z kwiatów bzu czarnego: 1 – 1,5 łyżki kwiatów bzu lekarskiego należy zalać szklanką wody, a następnie gotować pod przykryciem na wolnym ogniu przez 3 minuty. Po tym czasie całość należy pozostawić pod przykryciem na 15 minut i przecedzić przez sitko. Odwar ten należy pić 3 razy dziennie między posiłkami. W celu zwiększenia właściwości napotnych i przeciwgorączkowych należy dodać 1 – 2 łyżek syropu malinowego. Ma on również właściwości moczopędne.
• Odwar z owoców dzikiej róży: 2 – 2,5 łyżki rozdrobnionych owoców róży na dwie szklanki wody należy gotować przez 5 minut, odstawić na 10 minut, a następnie przecedzić. Odwar pijemy po 1/3 – 2/3 szklanki 3-4 razy dziennie jako środek witaminizujący.
• Miód pokrzywowy: należy zmieszać ze sobą po 50 g sproszkowanych wcześniej (w młynku elektrycznym lub moździerzu) liści pokrzywy i liści orzecha włoskiego. Następnie należy podgrzać 250 g płynnego miodu i dodać 1,5 – 2 łyżki sproszkowanych ziół i dokładnie wymieszać całość. Miód pokrzywowy należy przyjmować po 1 – 1,5 łyżeczki 3 razy dziennie jako środek immunomodulujący, wzmacniający odporność.
• Inhalacja olejkiem herbacianym: należy przygotować roztwór do inhalacji zawierający 2-4 kropli olejku herbacianego na 5 ml roztworu soli fizjologicznej (można sporządzić samodzielnie poprzez dodanie ok. 1 g soli jodowanej na 100 ml wody letniej i wymieszanie do rozpuszczenia). 
• Napar z ziela paczulki wonnej: 2 łyżki ziela paczulki wonnej należy zalać 2 szklankami wody, a następnie gotować pod przykryciem na wolnym ogniu przez 3 minuty. Po tym czasie całość należy pozostawić pod przykryciem na 15 minut i przecedzić przez sitko. Odwar należy stosować 2-3 razy dziennie po 2/3 do 1 szklanki między posiłkami.⁷

Inne leki ziołowe: patrz → Układ oddechowy → Infekcje jamy ustnej i gardła

MIESZANKI ZIOŁOWE

• Mieszanka na chore gardło: należy zmieszać ze sobą po 25 g liści szałwii, liści maliny i koszyczka rumianku. Następnie 1 łyżkę ziół należy zalać szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 15 minut. Po tym czasie napar należy odstawić na 10 minut i przecedzić. Stosuje się go do płukania jamy ustnej i gardła po kilka razy na dzień. Ma również zastosowanie w anginie.
• Mieszanka przeciwwirusowa: należy zmieszać ze sobą po 20 g kwitnącego ziela dziewanny, owoców forsycji zwisłej, ziela jeżówki purpurowej oraz łyżeczkę goździków i rozdrobnić je w młynku elektrycznym (można użyć moździerza). Następnie 1/2 – 3/4 łyżki mieszanki należy zalać szklanką wrzącej wody i zapażać pod przykryciem (najlepiej w termosie) przez 30 minut. Po przecedzeniu przez sitko napar ten pijemy 2-3 razy dziennie na grypę. Wykazuje on również właściwości przeciwwirusowe wobec niektórych innych wirusów.  

• GeGen QinLian – mieszanka chińska na odporność organizmu, zawierająca korzeń Opornika łatkowatego (Puerariae lobata),^* korzeń tarczycy bajkalskiej (Scutellariae balcalensis), kłącze cynowodu chińskiego (Coptidis rhizoma chinensis), korzeń lukrecji chińskiej (Glycyrrhizae uralensis). Przygotowanie: należy zmieszać ze sobą 50 g korzenia opornika, po 19 g korzeni tarczycy bajkalskiej i kłącza cynowodu chińskiego oraz 12,5 g korzeni lukrecji. Następnie 3 łyżki ziół należy zalać 3 szklankami wody i gotować na wolnym ogniu przez 15 minut pod przykryciem. Po ugotowaniu odwar należy odstawić na 15 minut i przecedzić. Należy go spożywać 3 razy dziennie na grypę, jako środek wzmacniający odporność. Stosowana w postaci odwaru przywraca właściwą florę jelitową utraconą w trakcie zakażenia wirusem grypy chroniąc przed zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi i zapaleniem płuc oraz przywracając prawidłową odporność organizmu. Po stosowaniu mieszanki Gegen QinLian u myszy nastąpił wzrost probiotycznej flory: Akkermansia muciniphila, Desulfovibrio i Lactobacillus_salivarius. Natomiast nastąpił spadek poziomu Escherichia coli.¹¹

*UWAGA: opornik łatkowy blokuje działanie antykoagulacyjne (przeciwzakrzepowe) warfaryny.

Mieszanki przeciwgorączkowe → patrz: Gorączka

LITERATURA

1. https://www.drogadonatury.pl/encyklopedia-ziol/
2. Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
3. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6.
4. Kim DH, Park GS, Nile AS, Kwon YD, Enkhtaivan G, Nile SH. Utilization of Dianthus superbus L and its bioactive compounds for antioxidant, anti-influenza and toxicological effects. Food Chem Toxicol. 2019 Mar;125:313-321. doi: 10.1016/j.fct.2019.01.013. Epub 2019 Jan 14. PMID: 30654095.
5. Chen Y, Wu C, Li H, Powell H, Chen A, Zhu G, Cong W, Fu L, Pekosz A, Leng SX. Antiviral effect and mechanism of Phillyrin and its reformulated FS21 against influenza. Influenza Other Respir Viruses. 2023 Mar 1;17(3):e13112. doi: 10.1111/irv.13112. PMID: 36875207; PMCID: PMC9975791.
6. Ho JY, Chang HW, Lin CF, Liu CJ, Hsieh CF, Horng JT. Characterization of the anti-influenza activity of the Chinese herbal plant Paeonia lactiflora. Viruses. 2014 Apr 23;6(4):1861-75. doi: 10.3390/v6041861. PMID: 24762393; PMCID: PMC4014724.
7. Liu F, Cao W, Deng C, Wu Z, Zeng G, Zhou Y. Polyphenolic glycosides isolated from Pogostemon cablin (Blanco) Benth. as novel influenza neuraminidase inhibitors. Chem Cent J. 2016 Aug 10;10:51. doi: 10.1186/s13065-016-0192-x. PMID: 27516808; PMCID: PMC4980783.
8. Theisen LL, Erdelmeier CA, Spoden GA, et al. Tannins from Hamamelis virginiana bark extract: characterization and improvement of the antiviral efficacy against influenza A virus and human papillomavirus. PLoS One. 2014; 9(1):e88062. Published 2014 Jan 31. doi: 10.1371/journal.pone.0088062
9. A Garozzo, R Timpanaro, A Stivala, G Bisignano, A Castro. Activity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil on Influenza virus A/PR/8: study on the mechanism of action. Antiviral Research 2011 Jan;89(1):83-8. doi: 10.1016/j.antiviral.2010.11.010
10. Rajbhandari M, Mentel R, Jha PK, et al. Antiviral activity of some plants used in Nepalese traditional medicine. Evid Based Complement Alternat Med. 2009;6(4):517-522. doi:10.1093/ecam/nem156
11. Deng L, Shi Y, Liu P, Wu S, Lv Y, Xu H, Chen X. GeGen QinLian decoction alleviate influenza virus infectious pneumonia through intestinal flora. Biomed Pharmacother. 2021 Sep;141:111896. doi: 10.1016/j.biopha.2021.111896. Epub 2021 Jul 8. PMID: 34246956.