Wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis)
Wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis, ang. bay laurel) – gatunek wiecznie zielonego krzewu z rodziny Wawrzynowatych (Lauraceae), pochodzącego z terenów Europy Południowej i Afryki Północnej oraz Azji Zachodniej. Wawrzyn szlachetny osiąga 10 m wysokości (czasem więcej). Ponadto charakteryzuje się aromatycznym zapachem lancetowatych liści (6-12 cm długości), ułożonych przeciwlegle, których brzeg jest falisty. Natomiast w kwietniu i maju tj. w okresie kwitnienia spotkać można niewielkie czteropłatkowe żółte kwiaty, wyrastające w pachwinach liści. Następnie w kolejnych miesiącach pojawiają się czarne owoce (w dojrzałej formie) w kształcie jagody.
Surowcem zielarskim jest liść i owoc wawrzynu szlachetnego. Właściwości lecznice mają również gałązki wawrzynu. Jako przyprawa potocznie nazywany jest liściem laurowym.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Liść
Zawiera olejek eteryczny (0,5 – 4,3%), w którego skład wchodzi głównie 1,8-cyneol (eukaliptol: 48,5%), octan α-terpinylu (13,1%), eugenol metylu (6,6%), β-linalool (3,8%), β-pinen (3,4%), sabinen ( 3,3%) i terpinen-4-ol (3,3%). Ponadto liść wawrzynu szlachetnego zawiera olej tłusty (kwasy omega 3 i omega 6), flawonoidy (głównie kemferol, kwercetyna, izoramnetyna oraz ich glikozydy), kwasy fenolowe, garbniki (proantocyjanidyny). Poza tym zawiera również lignany, alkaloidy, alkohole seskwiterpenowe, laktony seskwiterpenowe, węglowodany, witaminy (E) i składniki mineralne. Warto wiedzieć, że natywna odmiana wawrzynu szlachetnego zawiera o wiele więcej witaminy E, eugenolu i eugenolu metylu w liściach niż forma uprawiana.
Gałązki
Zazwyczaj zawiera mniej olejku eterycznego niż liść, a w ich skład wchodzi głównie 1,8-cyneol (48,5%), octan α-terpinylu (13,1%), eugenol metylu (6,6%), a w mniejszej ilości β-linalool, β-pinen, sabinen i terpinen-4-ol.
Owoc
Zawiera podobną ilość olejku eterycznego jak gałązki (0,6-4,3%), a w jego składzie przeważają: 1,8-cyneol (33,3%), octan α-terpinylu (10,3%), α-pinen (11,0%), β-elementen (7,5%), sabinen (6,3%), β -fellandren (5,2%). Natomiast w mniejszej ilości olejek eteryczny zawiera octan bornylu (4,4%) i kamfen. Ponadto owoc wawrzynu zawiera kwasy tłuszczowe (laurynowy, oleinowy, palmitynowy i linolowy).
Podano zawartość procentową składników występujących w olejku laurowym pochodzącym z Bułgarii.
DZIAŁANIE
Wawrzyn szlachetny wykazuje działanie poprawiające trawienie, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, ściągające, przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Ponadto liść wawrzynu szlachetnego wykazuje działanie przeciwdrgawkowe, przeciwcukrzycowe, antynowotworowe, neuroprotekcyjne i cholinolityczne. Natomiast owoce wykazują działanie moczopędne i wiatropędne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Wawrzyn szlachetny ma zastosowanie w leczeniu schorzeń urologicznych, dermatologicznych czy neourologicznych. W medycynie ludowej stosowano go przy leczeniu podagry, bólach głowy, przy chorobach z podwyższoną temperaturą. Liść wawrzynu, podobnie jak otrzymywany z niego olejek eteryczny wzmaga apetyt, poprawia trawienie podnosząc wydzielanie soku żołądkowego. Dzięki temu ma zastosowanie w leczeniu kolek jelitowych i wzdęć. Olejek eteryczny zawarty w liściach wykazuje najsilniejsze działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze w porównaniu z tym zawartym w gałązkach i owocach. Spośród badanych szczepów olejek laurowy z liści wykazywał najsilniejsze działanie antybakteryjne wobec: Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis i Kocuria rhizophila. Natomiast przeciwgrzybicze w stosunku do Candida albicans i Aspergillus brasiliensis.
Z innych badań naukowych wynika natomiast, że składnik liści wawrzynu – laurozyd B (rodzaj glikozydu seskwiterpenowego) wykazuje działanie proapoptotyczne w stosunku do komórek czerniaka (efekt antynowotworowy). Natomiast jak wykazano, inne składniki liści wawrzynu – laktony seskwiterpenowe, hamują wchłanianie etanolu i syntezę tlenku azotu (NO) oraz poprawiają działanie wątrobowego enzymu S-transferazy glutationowej, co świadczy o ich właściwościach detoksykacyjnych. Ponadto ze wstępnych badań wynika, że liść wawrzynu wspomaga działanie leków przeciwcukrzycowych w obniżeniu stężenia glukozy, LDL i triglicerydów we krwi. Z powodu działania cholinolitycznego może powodować blokadę działania receptorów muskarynowych. Ma to znaczenie w leczeniu astmy oskrzelowej czy zapalenia oskrzeli (działanie rozkurczowe i zmniejszenie wydzielania śluzu).
Olej z owoców stosowany jest w leczeniu chorób skóry (czyraki), na kontuzje, zwichnięcia, siniaki czy na reumatyzm. Poprawia ukrwienie skóry, dzięki czemu ma znaczenie przy wpadaniu włosów. Jest szczególnie znany z Mydła z Aleppo, w którym stanowi główny składnik pomagający w trądziku pospolitym czy nadmiernym wydzielaniu sebum. Ponadto ma właściwości odstraszające owady. Natomiast sproszkowane owoce stosuje się jako środka moczopędnego przy oczyszczaniu organizmu i wiatropędnego w zaburzeniach trawienia.
PRZECIWWSKAZANIA
Przetwory z wawrzynu szlachetnego są uważane za ogólnie bezpieczne, jednakże czasem zdarzają się alergie skórne po kontakcie z liściem wawrzynu. Z powodu działania na układ nerwowy, może pojawić się senność, a czasem bóle głowy. Ponadto czasem mogą pojawić się problemy żołądkowo-jelitowe (np. biegunka). Natomiast osoby z cukrzycą powinny pamiętać o jego właściwościach obniżających poziom glukozy we krwi.
STOSOWANIE
Wawrzyn szlachetny stosowany jest głównie w formie przyprawy jako liść laurowy, ale w fitoterapii stosuje się go w postaci sproszkowanej i w formie naparu, czy maceratu.
- Mieszanka przy hemoroidach – po 10 g owoców wawrzynu, ziela tasznika i liści maliny należy wymieszać ze sobą, po czym z 1 łyżki mieszanki tworzymy macerat przez moczenie w szklance zimnej wody przez 4-5 godzin. Macerat pijemy 2-3 razy dziennie po 0,5-1 szklanki.
LITERATURA
I. Rudi Beiser, tłum. Wojciech Zahaczewski: Ziołowe szczęście. Wyd. Bellona. Warszawa 2015. ISBN 978-83-11-14422-4
II. Edyta Überhuber, Jan Schulz: Leki z Bożej apteki. Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu” , Warszawa 2007. ISBN: 978-83-7295-093-2
III. https://www.flower-db.com/en/flowers/laurus-nobilis
IV. Fidan H, Stefanova G, Kostova I, Stankov S, Damyanova S, Stoyanova A, Zheljazkov VD. Chemical Composition and Antimicrobial Activity of Laurus nobilis L. Essential Oils from Bulgaria. Molecules. 2019 Feb 22;24(4):804. doi: 10.3390/molecules24040804. PMID: 30813368; PMCID: PMC6412751.
V. Conforti F, Statti G, Uzunov D, Menichini F. Comparative chemical composition and antioxidant activities of wild and cultivated Laurus nobilis L. leaves and Foeniculum vulgare subsp. piperitum (Ucria) coutinho seeds. Biol Pharm Bull. 2006;29(10):2056-2064. doi:10.1248/bpb.29.2056
VI. Panza E, Tersigni M, Iorizzi M, et al: Lauroside B, a megastigmane glycoside from Laurus nobilis (bay laurel) leaves, induces apoptosis in human melanoma cell lines by inhibiting NF-κB activation. J Nat Prod. 2011;74(2):228-233. doi:10.1021/np100688g
VII. Dobroslavić E, Repajić M, Dragović-Uzelac V, Elez Garofulić I. Isolation of Laurus nobilis Leaf Polyphenols: A Review on Current Techniques and Future Perspectives. Foods, 2022;11(2):235. Published 2022 Jan 16. doi:10.3390/foods11020235
VIII. https://www.rxlist.com/bay_leaf/supplements.htm
IX. https://www.tuasaude.com/en/bay-leaf/
X. Źródło ryciny: Walther Otto Müller – Franz Eugen Köhler, Köhler’s Medizinal-Pflanzen, List of Koehler Images, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=255364