Wierzbownica drobnokwiatowa (Epilobium parviflorum)
Wierzbownica drobnokwiatowa (Epilobium parviflorum Schreb.) – roślina należąca do rodziny Wiesiołkowatych (Onagraceae, syn. Oenotheraceae), rośnie w pasie trzcin i wiklin, w pasie turzyc, w rowach, przy czym preferuje gleby gliniaste o wysokim poziomie wód gruntowych i zasobne w składniki odżywcze. Rośnie na wysokość 20 – 60 cm. Łodyga bywa wzniesiona lub wznosząca się, odstająco owłosiona. Liście są lancetowate, ulistnienie dolne i środkowe – naprzeciwległe, górne – skrętoległe. Różowe kwiaty z płatkami o długości 5-8 mm można spotkać od czerwca do sierpnia.
Surowcem zielarskim jest korzeń (Radix Epilobii) i ziele wierzbownicy (Herba Epilobii). Podobne właściwości ma wierzbownica błotna (Epilobium palustre L.). Ziele wierzbownicy zbiera się na początku okresu kwitnienia.
SKŁADNIKI AKTYWNE
W korzeniu wierzbownicy drobnokwiatowej znajdują się flawonoidy (mirycetyna, kwercetyna, kemferol) i ich glikozydy. Ponadto tak jak inne gatunki wierzbownicy zawiera liczne garbniki makrocykliczne (głównie oenoteina B). Ziele wierzbownicy również zawiera garbniki makrocykliczne (eonoteina B, eonoteina A) i związki pokrewne, flawonoidy (kemferol, kwercetyna, mirycetyna i ich glikozydy). Ponadto zawiera kwasy fenolowe i ich pochodne (kwas elagowy, chlorogenowy, neochlorogenowy, galusowy, cynamonowy, protokatechowy, kawowy, ferulowy, dilakton kwasu walonowego, kwasy kumaroilochinowe i kwasy feruloilochinowe). W górnych częściach rośliny występują również triterpeny (kwas ursolowy, korozolowy i oleanolowy), nieliczne steroidy, w tym sterole (cholesterol, kampesterol, stigmasterol, β-sitosterol) oraz kwasy tłuszczowe (np. linolowy, palmitynowy czy behenowy)
DZIAŁANIE
Wierzbownica drobnokwiatowa wykazuje działanie leczące przerost gruczołu krokowego, antyandrogenne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe. Ponadto działa przeciwbiegunkowo, przeciwbólowo oraz wykazuje niewielkie działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Wierzbownica drobnokwiatowa przede wszystkim wykazuje działanie zmniejszające przerost gruczołu krokowego. Z tego powodu stosowana jest głównie w łagodnych przypadkach przerostu gruczołu krokowego. Natomiast w cięższych przypadkach może być stosowana w połączeniu z innymi ziołami jako terapia wspomagająca leczenie lekami syntetycznymi. W powyższym schorzeniu wierzbownica drobnokwiatowa wywiera podwójny efekt: promuje apoptozę komórek raka prostaty oraz hamuje enzym 5α-reduktazę, który odpowiada m.in. za powstawanie aktywnej formy testosteronu – dihydrotestosteronu (DHT). Za ten ostatni efekt odpowiada przede wszystkim oleoteina B i A.
Ponadto ziele wierzbownicy drobnokwiatowej wykazuje najwyższą zdolność antyoksydacyjną spośród innych gatunków wierzbownicy (EC50 = 1,71 μg/ml). Chroni więc przed niekorzystnymi skutkami stresu oksydacyjnego, który może prowadzić do uszkodzenia struktury komórki oraz do powstawania mutacji materiału genetycznego. Ponadto wykazuje efekt przeciwzapalny poprzez hamowanie aktywności cyklooksygenaz (głównie COX-1) z powodu hamowania produkcji prostaglandyn. Ma to znaczenie w leczeniu chorób przebiegających z silnym stanem zapalnym.
PRZECIWWSKAZANIA
Jako, że ziele i korzeń wierzbownicy są stosowane od ponad 30 lat i jak dotąd nie odnotowano poważnych działań niepożądanych to ogólnie uznawane są za bezpieczne. Jednakże ze względów bezpieczeństwa, głównie z uwagi na wpływ na gospodarkę hormonalną, nie zaleca się stosowania preparatów z wierzbownicy drobnokwiatowej u kobiet w okresie ciąży i laktacji oraz u dzieci i młodzieży.
STOSOWANIE
Zarówno korzeń jak i ziele wierzbownicy są stosowane w formie ekstraktów wodnych i etanolowych.
- Napar z wierzbownicy – łyżeczkę (1,5-2,0 g) ziela wierzbownicy należy zalać 250 ml wrzącej wody. Napar należy pić dwa razy dziennie w łagodnym przeroście gruczołu krokowego, w celu łagodzenia objawów ze strony dolnego odcinka układu moczowego
LITERATURA
I. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
II. Edward Wawrzyniak: Leczenie ziołami – Kompendium fitoterapii. Przedsiębiorstwo Poligraficzno Wydawnicze „Contrast” Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1992. ISBN: 83-202-0971-4.
III. Vitalone A, Allkanjari O. Epilobium spp: Pharmacology and Phytochemistry. Phytother Res. 2018 Jul;32(7):1229-1240. doi: 10.1002/ptr.6072. Epub 2018 Mar 25. PMID: 29575111.
IV. Hevesi Tóth B, Blazics B, Kéry A. Polyphenol composition and antioxidant capacity of Epilobium species. J Pharm Biomed Anal. 2009 Jan 15;49(1):26-31. doi: 10.1016/j.jpba.2008.09.047. Epub 2008 Oct 8. PMID: 19013046.
V. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Assessment report on Epilobium angustifolium L. and/or Epilobium parviflorum Schreb. herba. 2015, European Medicines Agency (EMA). LINK [dostęp 25. 02. 2023]
VI. Źródło ryciny: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=77229568